Người xưa cho rằng gà trống kết nối thần linh, gà mái tượng trưng cho sự sinh sôi phát triển, nhưng khi dâng gà lên bàn thờ, tại sao chỉ dùng gà trống?
Tại sao chỉ chọn gà trống thắp hương?
Cùng là gà nhưng gà trống cất tiếng gáy và gà mái sinh con nhưng không cất tiếng gáy. Trong văn hóa dân gian, tiếng gáy của gà trống là tiếng gọi thần mặt trời, kết nối thần linh. Bởi thế gà trống gáy thì trời mới sáng, mới gọi được thần linh.
Còn gà mái nhiệm vụ sinh con, sinh sôi tài lộc, chủ về âm. Có thể thấy biểu trưng buồng trứng của gà mái mang ý nghĩa sinh sôi nảy nở. Hơn nữa gà mái gúp gia tăng số lượng.
Xét về góc độ thực phẩm dinh dưỡng thì gà mái ăn mềm ngọt hơn gà trống, gà trống ăn thịt cứng dai hơn.
Thế nhưng trong văn hóa tập tục truyền thống trọng nam khinh nữ nên gà trống được đề cao hơn gà mái, cho rằng cúng gà trống sạch sẽ hơn gà mái. Việc cúng lễ hay dùng gà trống thể hiện sự uy dũng oai phong. Hơn nữa gà trống có những đặc điểm của đàn ông mà gà mái không có bao gồm:
– Chữ Văn: Gà trống có mào ở trên đầu và 2 yếm thịt ở dưới nhìn như mũ cánh chuồn chuồn của ông tiến sĩ.
– Chữ Võ: Gà trống có cựa thể hiện cho vũ khí, biểu trưng cho Võ.
– Chữ Dũng: Gà trống sẽ luôn sẵn sàng “chọi” nhau để bảo vệ cho đàn của mình, sẵn sàng chí tử.
– Chữ Nhân: Gà trống thường sẽ gọi đàn của mình khi được cho ăn thóc.
– Chữ Tín: Gà trống luôn gáy đúng giờ dù mưa nắng hay gió rét.
Gà trống trông uy vũ mạnh mẽ nên khi làm gà cúng sẽ tạo thẩm mỹ đẹp hơn.
Có phải lúc nào cũng dùng gà trống cúng?
Trong sự biến chuyển của văn hóa thờ cúng thì ngày nay nhiều người đã không coi cứ cúng là phải dùng gà trống. Chỉ những dịp đặc biệt cần tiếng gáy của gà trống kết nối thần linh báo hiệu ngày mới như Giao thừa, tết Nguyên đán, rằm tháng Giêng, tháng Tám, rằm tháng 7 thì cần có tiếng gáy của gà trống. Lúc đó nhất định cần gà trống. Hoặc lễ cúng dành cho con trai trong lễ trưởng thành thì sẽ dùng gà trống tơ. Đặc biệt dịp cúng giao thừa mà dùng gà mái thì thiếu đi tiếng gáy gà trống, sẽ không có gà trống đánh thức gọi mặt trời ngày mới thì sẽ là đen đủi.
Còn vào những dịp tuần rằm thông thường thì cúng gà mái là chuyện bình thường. Đặc biệt gà mái có trứng biểu trưng cho sự sinh sôi nảy nở tài lộc nên rất cần trong dịp cúng mong cầu con cái, gia đình tăng thêm nhân khẩu, phúc lộc gia tăng.
Chính vì thế gà mái cúng được chọn là mái tơ đẻ 1-2 lứa thịt vừa ngon, trứng lại nhiều. Buồng trứng của gà mái biểu trưng cho sự phát triển gia tăng, thể hiện sự sung túc đủ đầy, sự sum vầy trong gia đình và sự may mắn bình an trong gia đình.
Thế nên bạn mua gà cúng không phải lúc nào cũng nên dùng gà trống, mà hoàn toàn có những dịp nên mua gà mái.
Hơn nữa trong văn hóa thờ cúng, người xưa đều dạy tâm thành quan trọng hơn lễ vật. Thế nên nếu lễ vật lớn mà tâm không thành thì không có ý nghĩa, còn nếu tâm lớn mà lễ vật có đôi phần sơ sểnh thì vẫn được chiếu cố, giống như con người sống trong đời sống quan trọng phải là tâm phong thủy chứ không phải là hình tướng hay yếu tố ngoại cảnh.
Cách luộc gà cúng ngon và đẹp
Cho gà vào nồi sâu lòng sao cho bụng hướng xuống dưới cùng với gừng, hành đập dập và một chút muối, đổ nước ngập gà rồi đặt lên bếp. Cho gà vào nồi ngay từ khi nước còn lạnh giúp cho thịt gà chín dần từ ngoài vào trong, da không bị nứt. Nếu là gà để ngăn đá, bạn phải rã đông hoàn toàn mới cho vào luộc.
Do phần da bụng tiếp giáp đáy nồi rất dễ bị nứt nên kinh nghiệm là đặt gà vào bát tô sâu lòng rồi mới đặt vào trong nồi nước, vừa để định hình dáng con gà cúng, vừa đảm bảo da đẹp, không bị nứt.
Muốn gà cúng da vàng, không bị bám các vẩn tiết cũng như không bị ôi thiu thì nên luộc lòng tiết gà vào một nồi nhỏ khác, không nên luộc chung nồi gà lễ.
* Thông tin mang tính tham khảo
